Trẻ em với làn da nhạy cảm, mỏng manh rất cần được bảo vệ trước tia tử ngoại. Vậy đâu mới là những dòng kem chống nắng dành cho trẻ em tốt nhất hiện nay? Ở bài viết này, TuDienLamDep sẽ chia sẻ:
- 7 Kem chống nắng tốt nhất cho trẻ em, em bé (đảm bảo chất lượng, an toàn)
- Cách lựa chọn kem chống nắng an toàn cho trẻ nhỏ
- Giải đáp liệu dùng kem chống nắng có khiến trẻ thiếu Vitamin D
Cùng tìm hiểu ngay sau đây nhé!
Đi nhanh đến nội dung
- I – Top Kem chống nắng cho trẻ em (em bé) tốt nhất
- 1. Kem chống nắng cho trẻ nhỏ Thinkbaby SPF 50+
- 2. Anessa Essence UV Sunscreen Aqua Booster Mild SPF35+ PA+++
- 3. La Roche-Posay Anthelios Dermo-Pediatrics SPF 50+
- 4. Bioderma Photoderm Kid Milk SPF50 PPD39
- 5. Avène Very High Protection Lotion For Children SFP 50+
- 6. Aveeno Baby Continuous Protection SPF 50
- 7. Babyganics Mineral-Based SPF 50+
- II – Trẻ con có cần sử dụng kem chống nắng?
- III – Chọn Kem chống nắng cho trẻ em/ em bé như thế nào?
- IV – FAQ: Dùng kem chống nắng khiến con bị thiếu vitamin D?
I – Top Kem chống nắng cho trẻ em (em bé) tốt nhất
Trước khi vào review các dòng kem chống nắng cho trẻ em, em bé tốt nhất, TuDienLamDep sẽ nói qua về cách chúng tôi lựa chọn kem chống nắng.
Chúng tôi tiến hành lựa chọn sản phẩm trong danh sách đề cử kem chống nắng tốt nhất. Các sản phẩm được lựa chọn hoàn toàn dành riêng cho trẻ em. Ngay tên sản phẩm, hoặc bao bì đã được dán nhãn các cụm từ như “baby,” “kids” “kiddos” “little” hoặc “children”.
Tiếp đến, chúng tôi lựa chọn các sản phẩm không chứa chứa hóa chất độc hại và thành phần UV vượt quá quy định FDA. Một vài sản phẩm sẽ là dòng không mùi, chống nước và một vài tiêu chí khác. Thông thường, các sản phẩm như vậy có khả năng chống nắng cao và bền vững.
Cuối cùng, kem chống nắng cho trẻ em/ em bé được chọn còn dựa trên bao bì và khả năng sử dụng sản phẩm. Sản phẩm có sẵn trên thị trường, dễ dàng tìm kiếm. Bao bì thân thiện môi trường, chất liệu không ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.
Bây giờ, hãy cùng tìm kiếm các kem chống nắng tốt nhất cho bé nhà bạn cùng TuDienLamDep.
1. Kem chống nắng cho trẻ nhỏ Thinkbaby SPF 50+
Thinkbaby là hãng mỹ phẩm chuyên sản xuất các sản phẩm dành cho trẻ em. Thương hiệu đến từ Mỹ.
Dòng kem chống nắng Thinkbaby rất được ưa chuộng. Ngoài ra, sản phẩm còn nhận được đánh giá tích cực của EWG (Environmental Working Group – Nhóm công tác môi trường của Mỹ) trong nhiều năm liền.
Sản phẩm có màng chắn UV thuần vật lý. Duy nhất hoạt chất chống nắng Zinc Oxide (>20%) được sử dụng. Với nồng độ trên, ZnO có khả năng bảo vệ da tốt trên phổ quang rộng. Ngoài ra, hoạt chất này còn có tác dụng kháng viêm, rất tốt cho da bé hoặc những làn da cực kỳ nhạy cảm.
Thêm vào đó, sản phẩm còn được bổ sung các thành phần chăm sóc da là:
- Chiết xuất lô hội: cấp ẩm, làm dịu và mềm da.
- Ascorbic acid (Vitamin C): chống oxy hóa, tăng khả năng chống nắng. Đồng thời, giúp da sáng, giảm thâm nám, ngăn ngừa sắc tố melanin.
- Chiết xuất tinh dầu việt quất: cấp ẩm cho tế bào da, chống lão hóa. Bên cạnh đó, chiết xuất còn giúp loại bỏ tế bào chết, tăng độ đàn hồi và mang đến làn da căng mịn.
- Tinh dầu Jojoba, dầu Oliu, tinh dầu hoa Hướng dương: đem lại công dụng tuyệt vời trong việc cấp ẩm và giúp da mịn màng, mềm mại.
Sản phẩm không chứa Oxybenzone, Paraben, Phthalate, PABA and 1,4 dioxane nên tuyệt đối an toàn cho da.
Kem có kết cấu dạng sữa đặc, màu trắng đục và xốp mịn.
Chất kem khó tán và thấm lâu. Vì nhiều dưỡng nên lớp finish hơi rít, bết dính. Tuy nhiên, sau 5 phút thì tình trạng bóng dính sẽ tệp dần, chỉ còn lại màng trắng mờ đặc trưng của kem chống nắng vật lý. Bạn có thể xem giá cho sản phẩm này trên Shopee tại đây.
Chi tiết: Review Kem chống nắng Think Baby SPF50+
2. Anessa Essence UV Sunscreen Aqua Booster Mild SPF35+ PA+++
Anessa là một thương hiệu mỹ phẩm của Tập đoàn Shiseido nổi tiếng của Nhật. Các sản phẩm của Anessa nói riêng và Shiseido nói chung rất được ưa chuộng tại nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Kem chống nắng Nhật Anessa Essence UV Sunscreen Aqua Booster Mild SPF35+ PA+++ là dòng thiết kế dành riêng cho da trẻ em và da nhạy cảm. Sản phẩm sử dụng công nghệ độc quyền Aqua Booster giúp tăng cường khả năng chống nắng trong điều kiện tiếp xúc với nước.
Theo đó, công nghệ giúp màng lọc UV bền vững hơn khi tiếp xúc mồ hôi hoặc nước. Điều này sẽ mang đến sự bảo vệ tối ưu cho da khi ở ngoài nắng. Nhờ kem không bị trôi và kháng nước đến 80 phút.
Chưa dừng tại đó, Aqua Booster còn giúp bảo vệ da trước tác hại của môi trường ngay cả khi da bị chà xát như đeo khẩu trang. Do đó, bạn không cần lo kem bị trôi khi vô tình sờ lên mặt hoặc lớp khẩu trang cọ xát da.
Sản phẩm không cồn, không paraben, không dầu khoáng, không hương liệu.
Texture kem hơi sánh nhẹ, màu trắng đục. Khi blending lên da thấm nhanh, để lại lớp finish khá silky, hơi matte và tệp màu da. Kem dưỡng ẩm tốt, rất phù hợp với trẻ em và người có làn da nhạy cảm.
Giá thành:
3. La Roche-Posay Anthelios Dermo-Pediatrics SPF 50+
La Roche Posay là thương hiệu mỹ phẩm thuộc Tập đoàn L’Oréal. Sản phẩm của nhãn hàng này được hơn 25,000 bác sĩ cùng chuyên gia da liễu khuyên dùng.
Kem chống nắng Pháp La Roche-Posay Anthelios Dermo-Pediatrics SPF 50+ là dòng dành riêng cho trẻ em. Kem có khả năng chống nắng cực đỉnh nhờ công nghệ Mexoplex®.
Đây là phức hợp các hoạt chất chống nắng Tinosorb S, Mexoryl SX/XL và Eldew ® SL-205. Trong đó, Eldew ® SL-205 (Isopropyl Lauroyl Sarcosinate) bổ sung vào công thức để ổn định các hoạt chất chống nắng. Mặc dù hoạt chất Mexoryl SX/XL và Tinosorb S đã được ổn định bởi Avobenzone. Tuy nhiên, khi thêm Eldew ® SL-205, màng lọc càng được tăng thêm tính bền vững và mạnh mẽ hơn trước ánh sáng.
Ngoài ra, Mexoplex® còn giúp tăng gấp đôi khả năng chống tia UVA, UVB và gấp 2 chỉ số PPD. Nhờ vậy, khả năng chống nắng hoàn hảo và lượng hóa chất chống nắng giảm đến 15%.
Kem không chứa Paraben, không hương liệu nên cực kỳ an toàn cho da bé. Texture dạng sữa, khi thoa lên da không tạo lớp màng trắng trên da.
Giá thành:
4. Bioderma Photoderm Kid Milk SPF50 PPD39
Bioderma là hãng dược mỹ phẩm nổi tiếng của Pháp thành lập năm 1970 bởi dược sĩ Jean – Noel. Đến nay, thương hiệu này đã có mặt trên 100 quốc gia và được hơn 33.000 chuyên gia da liễu khuyên dùng.
Bioderma Photoderm Kid Milk SPF50 PPD39 là sản phẩm chống nắng dành cho trẻ em. Kem phù hợp với bé trên 01 tuổi và các chị em có da nhạy cảm. Kem có chỉ số chống nắng SPF 50 lọc được tới 98% tia UVB và PPD 39 tương đương với khả năng lọc được tới hơn 93% tia UVA. Nhờ thế, sản phẩm bảo vệ tối đa làn da bé trước tác hại của ánh sáng. Hạn chế sự tổn thương và biến đổi DNA.
Xét về hoạt chất chống nắng, sản phẩm gồm Tinosorb M [Nano] (UVB, UVA1, UVA2), Avobenzone (UVA1) và Uvinul T150. Có thể nói, sản phẩm sử dụng 3 UVA Filters + 1 UVB Filter tối ưu nhất trên thị trường, tạo ra màng lọc cực đỉnh.
Thêm nữa, dòng này áp dụng công nghệ độc quyền Cellular BioprotectionTM. Đây là công nghệ chống oxy hóa, giúp sữa chữa, hạn chế vùng da tổn thương, giảm ảnh hưởng của tác động xấu từ môi trường đến da.
Dòng kcn này không chứa hương liệu. Kết cấu dạng sữa đặc nên thấm cực lâu. Lớp finish bóng nhiều. Lúc mới apply cho lớp xanh nhợt trên da nhưng sau vài phút chuyển sang tone trắng nhẹ. Nếu dùng dôi kem thì gây bí lỗ chân lông và nhờn rít do tách dầu với nước. Khả năng kiềm dầu kém.
Thành phần kem chống nắng sẽ gây cay mắt do chứa Tinosorb S nên bạn cần hạn chế bôi ở vùng da gần mắt bé.
Giá thành:
Chi tiết: Review Kem chống nắng Bioderma Photoderm
5. Avène Very High Protection Lotion For Children SFP 50+
Avène là một thương hiệu thuộc Tập đoàn Dược phẩm Pierre Fabre (Pháp) được thành lập gần 300 năm. Sản phẩm của thương hiệu này được khá nhiều bác sĩ da liễu khuyên dùng để chăm sóc da an toàn và hiệu quả.
Avène Very High Protection Lotion For Children SFP 50+ là sản phẩm dành cho trẻ em. Kem có thành phần là các hoạt chất chống nắng tốt nhất thị trường Tinosorb M, Titanium Dioxide (TiO2), Tinosorb S, Avobenzone tạo nên màng chắn tia UV hiệu quả.
Thêm vào đó, thành phần sản phẩm còn được bổ sung hoạt chất tiền vitamin E cùng nước khoáng Avène, kcn tạo thành lớp màng chắn chống nắng phổ rộng dành cho da trẻ em và da nhạy cảm. Đồng thời, chống oxy hóa, kháng viêm, ngăn ngừa kích ứng hiệu quả.
Ngoài ra, sản phẩm còn sử dụng công nghệ Biodegradable formula độc quyền. Đây là công thức phân hủy sinh học, chứa các liên kết carbon có thể tự phân hủy thành vật chất đơn giản, và không gây độc hại trong vòng 28 ngày.
Là sản phẩm dành cho trẻ em nên sản phẩm không chứa hương liệu, paraben và silicones
Kem chống nắng có kết cấu dạng kem lỏng, thấm nhanh và tạo cảm giác mát khi apply lên da. Lớp finish nâng tone và hơi nhờn rít. Bù lại, sản phẩm có khả năng kháng nước nên bảo vệ da bé tối ưu ngay cả khi tiếp xúc với nước hay mồ hôi.
Nếu bạn nào da nhạy cảm thì dùng dòng này hoàn toàn an tâm nhé. Kem chống nắng dịu nhẹ và không hề gây mụn.
Chi tiết: Review Kem chống nắng Eau Thermal Avène
6. Aveeno Baby Continuous Protection SPF 50
Aveeno là một thương hiệu mỹ phẩm bình dân của Mỹ, thành lập năm 1945. Hãng rất nổi tiếng tại thị trường nội địa và các nước Châu Âu.
Điểm nổi bật trong công thức sản phẩm kem chống nắng dành cho trẻ em của Aveeno là sự xuất hiện của chiết xuất từ bột yến mạch. Nhờ có thành phần tự nhiên lành tính nên sản phẩm giúp cân bằng độ ẩm, phù hợp với cả da khô, da kích ứng. Vì thế, Aveeno là cái tên được các bác sĩ da liễu cùng bác sĩ nhi khoa đánh giá cao.
Ngoài ra, đây là kem chống nắng vật lý với hoạt chất chống nắng Zinc Oxide tới 21.6% (khá giống Thinkbaby). Như đã đề cập ở trên, hoạt chất này có khả năng chống nắng quang phổ rộng, cực kỳ an toàn cho da và kháng viêm hiệu quả.
Thêm vào đó, sản phẩm không hề chứa Paraben, không hương liệu, không thuốc nhuộm.
Kem khi apply lên da thì cần phải tán kỹ để không bị để lại vệt trắng. Lớp finish không nhờn dính. Sản phẩm có khả năng chịu nước đến 80 phút.
7. Babyganics Mineral-Based SPF 50+
Babyganics là nhãn hiệu chăm sóc da dành riêng cho trẻ em nổi tiếng hàng đầu tại Mỹ. Các sản phẩm của Babyganics được chứng minh về độ dịu nhẹ, an toàn, không chứa chất độc hại và hương thơm tự nhiên.
Kem chống nắng Babyganics dược EWG đánh giá là 1 trong 10 sản phẩm an toàn và hiệu quả. Nhờ khả năng bảo vệ da trên các quang phổ rộng, thành phần lành tính.
Kem có thành phần chiết xuất 100% tự nhiên như tinh dầu hạt jojoba (Simmondsia Chinensis Seed Oil), tinh dầu hạt Solanum Lycopersicum (một loại cây thuộc họ cà chua), tinh dầu hạt hướng dương (Helianthus Annuus Seed Oil), tinh dầu mạn Việt quất Mỹ (Vaccinium Macrocarpon Seed Oil)… giúp bảo vệ da và cung cấp dưỡng ẩm, ngăn ngừa kích ứng và chống lão hóa da.
Sản phẩm không chứa cồn, không hương liệu, không paraben.
Kết cấu kem dạng lotion, thấm nhanh và không gây bí da. Lớp finish nâng tone và bạn nhớ tán kỹ để không bị vệt trắng trên da nhé.
Cũng giống như Aveeno Baby Continuous Protection SPF 50, sản phẩm có khả năng chịu nước đến 80 phút.
Bạn nào da nhạy cảm thì dùng em này cũng rất phù hợp. Khi sử dụng, để đạt hiệu quả bảo vệ tối đa, bạn cần lắc đều trước khi lấy kem do sản phẩm tách dầu.
II – Trẻ con có cần sử dụng kem chống nắng?
Các bé sơ sinh dưới 6 tháng tuổi tốt nhất nên tránh ánh nắng trực tiếp. Các bố, các mẹ có thể trang bị cho trẻ những bộ áo quần dài tay, nhẹ, thoáng khí và mũ chống nắng (các trang phục này nên có khả năng chống nắng tương đương SPF30+)
Cần tránh đưa bé sơ sinh ra ngoài trong khoảng 10: 00 – 14:00 để tránh tác động gay gắt của tia UV. Tạo bóng râm che mát cho bé con cũng là một trong những phương pháp bảo vệ tốt nhất cho làn da mỏng manh của trẻ.
Ngay cả những bé trên 6 tháng tuổi cũng cần được che chắn đầy đủ khi ra ngoài. Tùy vào từng độ tuổi để chọn kem chống nắng phù hợp nhất cho trẻ. Cần đặc biệt ưu tiên những sản phẩm thân thiện với làn da em bé. Và bạn cũng nên ghi nhớ rằng sản phẩm bảo vệ tốt nhất cho bé chính là quần áo, mũ,… khi bé ra ngoài.
Cuối cùng, để đạt hiệu quả bảo vệ da tốt nhất, nên thoa kem chống nắng cho trẻ trước 30 phút khi chuẩn bị ra ngoài.
III – Chọn Kem chống nắng cho trẻ em/ em bé như thế nào?
1. Các tips lựa chọn
Nếu để các bé nhỏ bị cháy nắng hoặc phồng rộp do tác hại của tia mặt trời có thể tăng khả năng mắc bệnh ung thư da. Tốt nhất nên che chắn đầy đủ cho bé khi ra ngoài và kết hợp sử dụng kem chống nắng để có thể bảo vệ tốt nhất cho làn da con trẻ.
Đối với trẻ sơ sinh:
- Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi cần tránh ánh nắng trực tiếp càng nhiều càng tốt. Bởi khi này, da của trẻ còn quá non và chưa có khả năng tự bảo vệ. Vì thế, khi đưa bé ra ngoài cần lưu ý
- Che bé kỹ bằng quần áo dài tay và mũ chống nắng
- Tạo bóng râm cho trẻ bằng mui xe đẩy hoặc dùng ô che trẻ
- Tránh đưa trẻ ra ngoài vào giữa trưa
- Nếu có ý định sử dụng kem chống nắng cho trẻ sơ sinh cần tham khảo ý kiến bác sĩ vì hầu hết mọi khuyến cáo đều khuyên không dùng kem chống nắng cho đối tượng này
Trẻ em mới biết đi:
Làn da của trẻ nhỏ thường đặc biệt nhạy cảm với các chất hóa học có trong kem chống nắng cũng như với tia UV. Vì vậy cần:
- Kiểm tra độ kích ứng của kem chống nắng. Bạn nên thoa một lượng nhỏ kem chống nắng vào cổ tay của trẻ trước khi sử dụng. Nếu thấy có dấu hiệu nổi mẩn đỏ, sưng tấy hoặc phát ban, nên dừng và tham khảo ý kiến của chuyên gia.
- Thoa đủ lượng kem chống nắng cho trẻ. Nên thoa lại thường xuyên nếu bé tiếp xúc với nước hoặc đổ nhiều mồ hôi.
- Tránh chọn kem chống nắng chứa các thành phần xấu (sẽ liệt kê ở dưới)
- Đặc biệt thận trọng khi sử dụng các dòng chống nắng dạng xịt. Những sản phẩm này tuy khá tiện lợi nhưng lại không tốt cho sức khỏe của trẻ nhỏ. Các bé có thể hít phải hóa chất khi dùng, gây hại cho sức khỏe con trẻ.
2. Các tiêu chí lựa chọn kem chống nắng cho trẻ nhỏ
1. Phổ quang rộng, SPF15+
UVB khiến làn da bị cháy nắng, còn UVA tăng tốc độ lão hóa ở da. Chính vì thế, cần một loại kem chống nắng trên phổ quang rộng để có thể bảo vệ toàn diện làn da trước tác hại của ánh nắng mặt trời.
SPF15 là chỉ số chống nắng tối thiểu giúp chống bỏng nắng và các tia hại có nguy cơ gây ung thư da. Tốt nhất nên chọn các dòng kem chống nắng có SPF30+ để tăng cường đáng kể khả năng bảo vệ làn da
2. Thành phần tự nhiên
Các hoạt chất hóa học thường thấm vào da để hấp thụ và cản trở tác động của tia UV. Vì thế, những chất này có khả năng kích ứng da rất cao. Và hiện chưa thể biết chính xác tác hại của những chất này đối với làn da trẻ nhỏ khi sử dụng lâu dài.
Thành phần chống nắng tự nhiên được khuyến khích sử dụng cho làn da mỏng manh, nhạy cảm của trẻ. Nên chọn những kem chống nắng vật lý với công thức quen thuộc như: Zinc Oxide, Titanium Dioxide. Các chất này chỉ bám trên bề mặt da giúp phản xạ lại tia UV mà không hề thấm vào da
3. Khả năng chống nước cao
Trên thực tế không có kem chống nào có thể chống nước. Tuy nhiên, một số dòng có khả năng bám dính cao khi tiếp xúc với nước hoặc đổ nhiều mồ hôi. Cần thoa lại kem chống nắng sau 40 phút hoặc 80 phút.
4. Kem chống nắng dạng kem
Hiện nay có rất nhiều dòng kem chống nắng khác nhau như: dạng xịt, dạng thỏi, dạng kem… Dạng xịt có thể rất tiện dụng khi dùng cho trẻ, tuy nhiên chúng cũng rất dễ gây hại vì các bé con có thể hít phải khi phun xịt. Không chỉ vậy, bố mẹ thường xịt không đủ lượng hoặc không đều trên da con.
Kem chống nắng dạng kem ưu việt hơn bởi các bố các mẹ có thể dễ dàng kiểm soát lượng kem cần thoa và thoa đều hơn trên da bé. Nhờ vậy các bé có thể được bảo vệ toàn diện hơn trước tác hại của ánh nắng và môi trường bên ngoài.
3. Các thành phần nên tránh
- Oxybenzone: Hãy chắc chắn rằng kem chống nắng dành cho bé không chứa oxybenzone. Chất này có thể gây ảnh hưởng đến nội tiết tố.
- Các thành phần khác như: hương liệu, thuốc nhuộm tạo màu hoặc PABA (axit para-aminobenzoic)… tất cả các chất này đều có thể gây kích ứng cho làn da nhạy cảm của bé
IV – FAQ: Dùng kem chống nắng khiến con bị thiếu vitamin D?
Nhiều bố mẹ lo lắng dùng kem chống nắng cho trẻ nhỏ khiến em bé bị thiếu vitamin D.
Nếu cơ thể bé không hấp thụ Vitamin D, bé có thể gặp tình trạng còi xương, vàng da. Tuy nhiên, quan điểm kem chống nắng ngăn chặn sự hấp thụ vitamin D từ ánh nắng mặt trời là sai lầm.
Thực tế, kem chống nắng có khả năng ngăn cản tác động xấu của tia UV. Tuy nhiên, những tia nắng lọt qua da vẫn còn đủ khả năng giúp cơ thể sản sinh Vitamin D.
Theo tiến sĩ Victoria Werth, giáo sư da liễu và y khoa của Đại học Pennsylvania (Mỹ) cho biết, tùy vào chỉ số SPF mà có khoảng 2-7% ánh sáng lọt đến da. Do đó, quá trình kích thích sản sinh Vitamin D trên da vẫn xảy ra. Tuy nhiên, nó sẽ mất thời gian lâu hơn khi chiếu trực tiếp ánh nắng mặt trời.
Tuy nhiên, nếu bạn để bé tiếp xúc quá lâu dưới ánh nắng, nhất là nắng gắt sẽ gây ra tình trạng cháy nắng, tổn thương da và mắt. Làn da mỏng manh, nhạy cảm của bé rất dễ bị tổn thương. Thêm nữa, nguy cơ ung thu da còn nguy hiểm hơn nhiều so với thiếu hụt vitamin D.
Nhìn chung, kem chống nắng vừa bảo vệ da bé tránh được các tác hại của tia cực tím, vừa không bị thiếu hụt Vitamin D cho trẻ em.
Do đó, nếu còn lo ngại cơ thể bé không đủ lượng Vitamin D. Bạn cũng có thể bổ sung thêm các loại thực phẩm chức năng hoặc sữa bột hay các sản phẩm giàu vitamin D là cá, trứng, nấm, sữa đậu nành, phô mai… cho bé.
Cuối cùng, theo các bác sĩ nhi khoa và da liễu, bé dưới 6 tháng không nên tiếp xúc với hóa chất. Do đó, khi đưa bé ra ngoài trời, bạn cần che chắn kỹ bằng mũ, áo quần dài tay. Còn bé trên 6 tháng, bạn nên chọn kem chống nắng chứa Zinc Oxide hoặc Titanium Dioxide (hoặc chứa cả 2) có chỉ số SPF 30 hoặc hơn.
Như vậy, trẻ em cũng cần được bảo vệ trước ảnh hưởng của tia hại UV. Hãy lựa chọn cho bé con nhà mình dòng kem chống nắng an toàn, phù hợp để con có thể vui chơi mà không phải lo làn da mỏng manh bị tổn thương.